Το ξέσπασμα του Covid-19 συνέτεινε στην αύξηση των εικονικών εκδηλώσεων και φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Σχεδόν δύο χρόνια μετά από το ξέσπασμα της πανδημίας (Νοέμβριος 2021), οι δια ζώσης εκδηλώσεις αρχίζουν να επιστρέφουν δειλά και πάλι στο προσκήνιο. Ποια είναι όμως η κατάσταση με τις εικονικές εκδηλώσεις; Θα εξαφανιστούν τόσο αιφνίδια όπως είχαν πρωτοεμφανιστεί ή ήρθαν τελικά για να μείνουν; Αυτό το ερώτημα έχει διχάσει την παγκόσμια βιομηχανία εκδηλώσεων, αλλά σύμφωνα με τον Paul Jack – διευθυντή στο London Warehouse Events, οι εικονικές εκδηλώσεις είναι εδώ για να μείνουν και να συνυπάρξουν με τις δια ζώσης εκδηλώσεις.

Η χρήση των τεχνολογιών εικονικής πραγματικότητας και των υπηρεσιών συνεχούς ροής βίντεο (streaming) ήταν μια επικρατούσα αντίληψη στη βιομηχανία διοργάνωσης φεστιβάλ, ακόμη και πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, όπως εξήγησε ο Maximilian Schmidt, επικεφαλής των esports για το League of Legends στη Riot Games. Ας μην ξεχνάμε ότι τα μεγάλα γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες προβάλλονται σε online streaming εδώ και πολλά χρόνια. Το live streaming όχι μόνο επιτρέπει σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να παρακολουθήσουν ζωντανά μια εκδήλωση, αλλά διασφαλίζει επίσης ότι μπορεί οποιοσδήποτε να την παρακολουθήσει διαδικτυακά ακόμα και όταν έχει τελειώσει. Ωστόσο, η πανδημία του Covid-19 άλλαξε καθοριστικά το τοπίο των δια ζώσης εκδηλώσεων, με πολλούς μικρότερους οργανισμούς, όπως τα μουσεία και τους εκθεσιακούς χώρους έργων τέχνης ή τα τοπικά φεστιβάλ, να προβάλλουν διαδικτυακά τις εκθέσεις τους και να διοργανώνουν εικονικά τις εκδηλώσεις τους για πρώτη μόλις φορά.

είναι ένας χώρος συνάντησης καλλιτεχνών, αμφισβήτησης κυρίαρχων αντιλήψεων και δημιουργίας μιας πιο ευπρόσδεκτης και ανοιχτής κοινωνίας. Στην Κύπρο, το BFPAF είναι ένα από τα πρώτα δικοινοτικά φεστιβάλ που έλαβαν ποτέ χώρα στο νησί ενώ διοργανώνεται ετήσια από το 2014. Φιλοξενώντας κάθε χρόνο καλλιτέχνες που περιοδεύουν σε όλη την Ευρώπη, το 2020 ήταν μια μεγάλη πρόκληση για το BFPAF αλλά και για την ίδια την Ελλάδα Ευαγγέλου – την καλλιτεχνική διευθύντρια του BFPAF, σύμφωνα με την οποία η διάσωση του φεστιβάλ δεν ήταν επιλογή αλλά ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός. Όπως ανέφερε η κ. Ευαγγέλου «Υπήρξαν μια σειρά από προκλήσεις μέχρι να καταφέρουμε να συλλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ολόκληρο το φεστιβάλ στο διαδίκτυο και αν αυτό θα εξυπηρετούσε όντως τους καλλιτέχνες, το κοινό και τους ίδιους τους σκοπούς του φεστιβάλ. Ωστόσο, όλοι πρέπει να αναπτυσσόμαστε και να επωφελούμαστε μέσω της διαδικασίας, έχοντας κατά νου την παγκόσμια φύση του διαδικτύου και τις τεράστιες δυνατότητες που επιτρέπει για την προβολή των τεχνών». Και είχε δίκιο, το φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε με τεράστια επιτυχία, μεταδίδοντας ζωντανά τις παραστάσεις όχι μόνο από την Κύπρο αλλά και από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και από τις ΗΠΑ. Άνθρωποι από όλο τον κόσμο ήταν σε θέση να παρακολουθήσουν την εκδήλωση από την άνεση του καναπέ τους. Και αυτή η εικονική φύση του BFPAF είναι εδώ για να μείνει. Το 2021, το φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε σε υβριδική μορφή με ορισμένες εκδηλώσεις να πραγματοποιούνται δια ζώσης και με τις περισσότερες, διαδικτυακά μέσω εικονικών δωματίων, ζωντανών μεταδόσεων εκδηλώσεων και διασκέψεων στο Zoom.

Είναι σαφές ότι οι εικονικές εκδηλώσεις και η χρήση υπηρεσιών συνεχούς ροής βίντεο και εικονικής πραγματικότητας θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικό στοιχείο των μελλοντικών εκδηλώσεων και των οργανισμών που διοργανώνουν φεστιβάλ. Μερικοί άνθρωποι, όπως η Marie Dapoigny – δημοσιογράφος πολιτιστικών θεμάτων, υποστηρίζουν ακόμη ότι στο εγγύς μέλλον, μπορεί να μην έχει καθόλου σημασία αν μια εκδήλωση πραγματοποιείται δια ζώσης ή εικονικά, καθώς σε κάθε περίπτωση η εμπειρία που θα προσφέρει θα είναι απλά ισοδύναμη και εξίσου ελκυστική για όλους. Έτσι, άνθρωποι από όλο τον κόσμο θα εισέρχονται σε έναν εικονικό χώρο και θα συμμετέχουν σε μια εκδήλωση που πραγματοποιείται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Είναι αλήθεια ότι οι εικονικές εκδηλώσεις είναι εύκολα προσβάσιμες σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο ταυτόχρονα, ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι δια ζώσης εκδηλώσεις θα πρέπει να εξαφανιστούν δια παντός, καθώς και οι δύο τρόποι μπορούν να συνυπάρξουν και να οδηγήσουν σε μια πιο βιώσιμη βιομηχανία εκδηλώσεων.

Αλλά καθώς εισερχόμαστε σε έναν όλο και πιο υβριδικό κόσμο, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με όλο και νέες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Η κύρια πρόκληση έγκειται στην ανάγκη, ένα εικονικό ή υβριδικό φεστιβάλ να είναι ελκυστικό και διαδραστικό για όλους τους συμμετέχοντες. Τα ψηφιακά μέσα προσφέρουν μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων από όλο τον κόσμο καθώς και πρόσβαση σε κοινά σημεία πολιτιστικής αναφοράς που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να είναι οικονομικά ή φυσικά προσιτά.Τα ψηφιακά εργαλεία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπουν στους χρήστες από όλο τον κόσμο να συμμετέχουν στο πολιτιστικό γίγνεσθαι εξερευνώντας μουσεία και πινακοθήκες από όλο τον κόσμο. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το Met 360 Project, το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να εξερευνήσουν διάφορα αξιοθέατα, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία απεικόνισης 360°.Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι οι ζωντανές ροές και οι ψηφιακές εκδηλώσεις θέτουν προβλήματα σε σχέση με τη βιωσιμότητα, καθώς μπορούν να έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.Από τη μία πλευρά, οι εικονικές εκδηλώσεις δεν απαιτούν ταξίδια και, ως εκ τούτου, μπορούν να προσεγγίσουν ένα ευρύτερο κοινό με πολύ λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Από την άλλη πλευρά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι με τις τεχνολογίες online streaming αυξάνεται κατά πολύ η κατανάλωση ενέργειας – όπως τονίστηκε σε πρόσφατες μελέτες από το Shift Project, ένα γαλλικό Thinktank. Δεν υπάρχει μια απλή απάντηση στις προκλήσεις αυτές, ωστόσο, μέσω πιο ενδελεχών ερευνών, οι εικονικές και υβριδικές εκδηλώσεις θα μπορούσαν να προσφέρουν πιο συμπεριληπτικές και βιώσιμες, εναλλακτικές λύσεις στην παγκόσμια βιομηχανία εκδηλώσεων.