Συνέντευξη της Anna Maria Piccoli από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Mulab, στη Ρώμη, για το έργο #DiOtherCity
Ο Francesco Careri είναι αρχιτέκτονας και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Roma Tre. Από το 1995 είναι ο ιδρυτής τουUrban Art laboratory Stalker Nomade Observatory, όπου πειραματίζεται με διάφορες μεθοδολογίες δημιουργικής παρέμβασης στα πλαίσια μιας πολυπολιτισμικής πόλης και της άτυπης διαβίωσης στη Ρώμη. Αρχικά έχει εφαρμόσει αυτές τις μεθοδολογίες στα πλαίσια δημοσίων δράσεων τέχνης στο προάστιο Campo Boario και στη συνέχεια στο προάστιο Corviale, διεξάγοντας μελέτες και έργα σχετικά με τους μικρομετασχηματισμούς που επέφεραν οι ίδιοι οι κάτοικοι των περιοχών αυτών. Στη συνέχεια, ο Francesco Careri δραστηριοποιήθηκε στη γειτονιά της κοινότητας των Ρομά, ανάμεσα σε παραγκουπόλεις και εξοπλισμένους καταυλισμούς, αξιοποιώντας έτσι αυτούς τους κατειλημμένους χώρους.
Από το 2006 είναι ο διοργανωτής του Civic Arts Course, μιας σειράς προαιρετικών μαθημάτων τα οποία διεξάγονται χρησιμοποιώντας ένα είδος «νομαδικής» δομής, αφού πραγματοποιούνται εξ ολοκλήρου μέσω του περπατήματος, της ανάλυσης και της επί τόπου αλληλεπίδρασης των συμμετεχόντων με διάφορα αναδυόμενα αστικά φαινόμενα.
Από το 2012 διατελεί Διευθυντής της πρωτοβουλίας Master Arts Architecture City, το 2016 έγινε συνδιευθυντής του Masters Environmental Humanities, ενώ από το 2019 διατελεί επίσης συνδιευθυντής του Master PACS Performing Arts and Community Spaces.
Από το 2016 είναι ιδιοκτήτης του Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού (Architectural and Urban Design Laboratory), στα πλαίσια του οποίου πειραματίζεται με την στρατηγική της νομαδικής διαβίωσης CIRCO – Essential House for Civic Recreation and Hospitality
Κύριε Francesco Careri, το σύνολο της επαγγελματικής σας δραστηριότητας φανερώνει μια μεγάλη αγάπη για ό, τι κινείται, αναταράζεται και μεταμορφώνεται στις παρυφές και στα σύνορα μίας πόλης. Πιστεύετε ότι ο βιώσιμος τουρισμός στα προάστια των πόλεων είναι εφικτός; Εάν ναι, ποια νομίζετε ότι είναι τα κατάλληλα εργαλεία προς αυτό, και πώς μοιάζει μια αληθοφανής αφήγηση;
Ομολογώ πως είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση αυτή που μού θέτετε, σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό… Στις μέρες μας σχεδόν τα πάντα χαρακτηρίζονται ως «βιώσιμα». Έχουμε την τάση να βάζουμε το επίθετο «βιώσιμος» σχεδόν σε όλα για όσα μιλάμε, αλλά τότε πρέπει να αναλογιστούμε το εξής: πόσα από αυτά τα πράγματα είναι πραγματικά βιώσιμα;
Επιπλέον, αυτό που με προβληματίζει κάπως είναι η λέξη «τουρισμός». Θέλω να πω, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, ο τουρισμός είναι συνήθως μια καταναλωτική δραστηριότητα, περιλαμβάνει κατά κάποιον τρόπο την «ανάλωση» μιας περιοχής και των τόπων της, των κατοίκων της και των συνηθειών τους. Επομένως, για να θεωρηθεί ο τουρισμός πραγματικά βιώσιμος, πρέπει να λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη οι πραγματικότητες που ισχύουν στην περιφέρεια και στα προάστια των πόλεων.
Δεν νοείται να υπάρχει μια ένωση, ένας ξεναγός ή απλά κάποιος που μεταβαίνει από το κέντρο στα προάστια μόνο και μόνο για να επισκεφθεί ή να ξεναγήσει μερικούς επισκέπτες στον ζωολογικό κήπο, για παράδειγμα. Αντιθέτως, αυτό που χρειάζεται να γίνεται είναι μια ενδυνάμωση της εμπλοκής των ίδιων των κατοίκων της περιοχής. Το στοιχείο αυτό θα καθιστούσε την τουριστική αυτή εμπειρία ως μια εμπειρία η οποία «γεννήθηκε» μέσα από την ίδια την περιφερειακή αυτή περιοχή, και αυτή είναι και η πρόκληση.
Εν τέλει συνήθως υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι οι οποίοι επισκέπτονται και «ενεργοποιούν» αυτά τα μέρη. Κατά τη γνώμη μου όμως είναι πιο ηθικό να αναζητήσουμε για τον σκοπό αυτό ανθρώπους εντός των κοινοτήτων αυτών οι οποίοι έχουν ήδη αυτή την κλίση ή προθυμία, ή ακόμη και τοπικές ενώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Δεν γίνεται απλά να υποθέτουμε ότι θα δίνουμε μπροσούρες στους τουρίστες που φθάνουν στο αεροδρόμιο Fiumicino και θα τους λέμε: «Θα σας πάω για μια επίσκεψη στον καταυλισμό των Ρομά». Αυτό δεν θα είχε κάποιο αποτέλεσμα.
Αυτός που θα είναι σε θέση να αποφασίζει πώς και πότε να φέρει επισκέπτες στην περιοχή των Ρομά, καθώς και τι να τους πει, θα πρέπει να είναι ο ίδιος ένα άτομο που προέρχεται από την κοινότητα των Ρομά. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι ίσως δεν έχουν όλοι οι τουρίστες τον απαιτούμενο χρόνο να εισέλθουν σε έναν καταυλισμό Ρομά, επειδή ίσως πρέπει να ολοκληρώσουν πρώτα τις προγραμματισμένες δραστηριότητες του ταξιδιού τους.
Πώς όμως μπορούμε να «ενεργοποιήσουμε» τον τουρισμό στα προάστια; Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τον όρο «προάστια» (“suburbs”) για να αναφερθούμε πραγματικά στα πάντα. Για παράδειγμα στη Ρώμη, ο όρος μπορεί επίσης να αναφερθεί στην ρωμαϊκή αρχαιολογία. Αναλογιστείτε πώς θα ήταν αν επισκεπτόσασταν τα συναρπαστικά υδραγωγεία και τα ρωμαϊκά ερείπια που βρσίσκονται προάστια: υπάρχουν πολλοί σχετικοί οδηγοί και τρόποι να το κάντε αυτό. Αν όμως επιθυμεί κανείς να επισκεφθείτε τα αφανή τμήματα μιας περιοχής, νομίζω ότι θα χρειαστεί την καθοδήγηση ενός ειδικού στο θέμα αυτό, κάποιου που έχει ήδη αυτή την τάση και ο οποίος έχει κάνει ήδη κάτι ανάλογο σε άλλες πόλεις όπως στη Βαρκελώνη, στην πόλη του Μεξικού, στο Νέο Ντέλι και στο Λονδίνο, κάποιον δηλαδή που ενδιαφέρεται για το πώς είναι ο τρόπος ζωής στην περιφέρεια. Δε θα συνιστούσα όμως να προσφέρει κανείς την εμπειρία αυτή σε κάποιον καταναλωτή-τουρίστα, ο οποίος πιθανόν να διαθέτει περιορισμένο χρόνο, για παράδειγμα μόλις ένα απόγευμα, να πάει να επισκεφτεί κάτι άλλο εκτός από το Κολοσσαίο.
Πώς, κατά τη γνώμη σας, θα μπορούσαν οι κάτοικοι μιας περιφερειακής περιοχής να εμπλακούν ενεργά σε ένα τέτοιο εγχείρημα;
Πρέπει να κάνουμε ανίχνευση και έρευνα πεδίου, να μελετήσουμε την περιοχή, να βρούμε τυχόν ενώσεις που υπάρχουν σε αυτήν, να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν συγκεκριμένες προσωπικότητες, αφηγητές ιστοριών ή καλλιτέχνες οι οποίοι είναι τα κατάλληλα άτομα να συνοδεύσουν τους επισκέπτες και να εξερευνήσουν μια περιοχή με αισθητικό βάθος. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να το κάνουμε αυτό; Πρόκειται για μια χρονοβόρα διαδικασία, στα πλαίσια της οποίας πρέπει να επισκεφθείτε το τοπικό μπαρ, να συνομιλήσετε με τους θαμώνες, να παρατηρήσετε τα άτομα γύρω σας, να καθίσετε στην άκρη και να παρακολουθήσετε τι συμβαίνει και να εντοπίσετε με τον τρόπο αυτό το κατάλληλο άτομο. Δεν υπάρχει καμία «μαγική συνταγή» την οποία μπορείτε να ακολουθήσετε για να εξερευνήσετε και να ανακαλύψετε τα μυστικά της περιοχής. Κατά τη γνώμη μου, η καλύτερη μέθοδος για να το κάνετε αυτό είναι να περάσετε πολύ χρόνο στην περιοχή αυτή.
Μετά από πολύ περπάτημα και πολλές φορές που χάνομαι, σκοντάφτω ή παρεισφρέω σε κάποια μέρη, γνωρίζοντας στην πορεία αυτή διάφορους ανθρώπους, πάντα αναλογίζομαι πως πραγματικά συμβαίνει το εξής: «προσπαθώ να εκπλήξω την πόλη και ταυτόχρονα να εκπλαγώ από αυτήν». Είναι σαν να δημιουργείς τυχαίες συναντήσεις. Έχοντας λοιπόν αναφέρει αυτό, το να ξεναγείς ανθρώπους σε μια περιοχή πάντα ενέχει και ορισμένους κινδύνους.
Στη Ρώμη υπάρχουν διάφορες ομάδες που το κάνουν αυτό, όπως η “Ottavo Colle” και η “Mamma Roma”, οι οποίες αποτελούν ομάδες χορογράφων και χορευτών, ή η “Urban Experience”, ομάδα η οποία διοργανώνει περιηγήσεις κάνοντας χρήση ακουστικών. Κατά τις περιηγήσεις αυτές, μέλη της ομάδας μιλούν στους ανθρώπους μέσω ακουστικών, καθοδηγώντας τους έτσι στην περιήγησή τους κατά μήκος της περιφέρειας του προαστίου Corviale.
Κατά τη γνώμη μου, ωστόσο, χρειάζεται να πραγματοποιηθεί μια αυθεντική συνάντηση μεταξύ ανθρώπων, να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να φάνε μαζί, να κάνουν μια συζήτηση με την τοπική κοινότητα, ακόμη κι αν αυτή η συνάντηση είναι στη μορφή που οι Σαρδηνοί αναφέρουν ως «γεύμα με τον βοσκό». Το είδος των συνάξεων αυτών ουσιαστικά προσφέρει μια εμπειρία που εν τέλει είναι ψεύτικη, διότι στο τέλος ανακαλύπτεις ότι αυτό το γεύμα πραγματοποιείται κάθε εβδομάδα δύο και τρεις φορές. Συνειδητοποιείς ότι ο βοσκός υποκρίνεται, αφού δεν είναι πλέον βοσκός, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας επιχειρηματίας ο οποίος οργανώνει τουριστικά γεύματα.
Για να προσφέρετε στους επισκέπτες μια πραγματικά αυθεντική εμπειρία, στο κάτω-κάτω, θα πρέπει να τη δημιουργήσετε οι ίδιοι. Είναι καλό να διατηρείτε πάντα τα στοιχεία τουλάχιστον ενός ατόμου από την περιοχή με το οποίο μπορείτε να επικοινωνήσετε. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει και το κλειδί για να γνωρίσετε πραγματικά μια γειτονιά.
Ποια χαρακτηριστικά, ικανότητες ή αρμοδιότητες πρέπει να έχει, κατά τη γνώμη σας, το άτομο για το οποίο μιλάμε; Πώς άραγε μοιάζει η προσωπικότητα αυτή, η οποία είναι ικανή να εμπνεύσει το κοινό και να πειραματιστεί με νέες μορφές αστικής εξερεύνησης; Ας αποφύγουμε να αποκαλέσουμε το άτομο αυτό ξεναγό.
Νομίζω ότι πρέπει να είναι ένα άτομο που εργάζεται εντός της περιοχής για την οποία μιλάμε, το οποίο να έχει σχέσεις συνεργασίας με την τοπική κοινότητα, και που εργάζεται όχι μόνο επιδιώκοντας να φέρει κόσμο στην περιοχή, αλλά κυρίως για να ενισχύσει την ανάπτυξή της με διάφορους τρόπους. Το άτομο αυτό πρέπει να είναι ακτιβιστής και να ασχολείται με την ενδυνάμωση της περιοχής. Το να είναι κανείς ξεναγός δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ξέρει ουσιαστικά την περιοχή την οποία παρουσιάζει.
Η επί τόπου επίσκεψη σε μια περιοχή δεν είναι το παν. Δεν μπορείτε να καταλάβετε τα πάντα για ένα μέρος μόνο αν απλώς το επισκεφθείτε και το δείτε από κοντά, αλλά χρειάζεστε κάποιον ο οποίος θα σας υποδείξει τι αξίζει να παρατηρήσετε, κάποιον που να σάς εξηγεί, που να μπορείτε να συναντήσετε και με τον οποίο μπορείτε να αναπτύξετε μια ουσιαστική σχέση. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι η πραγματικότητα και η αλήθεια υπάρχουν…
Έχω σκεφτεί να κάνω διάφορα πράγματα. Υπάρχει ένα έργο στο οποίο εργάζομαι τώρα που ονομάζετα“CIRCO” το οποίο είναι ένα ιταλικό ακρωνύμιο για τη φράση «Απαραίτητο Σπίτι για την Αναψυχή και τη Φιλοξενία των Πολιτών». Πρόκειται για τη μετακίνηση προς τα προάστια, καθώς και προς το κέντρο της πόλης, για την πραγματική επαναχρησιμοποίηση της εγκαταλελειμμένης πολιτιστικής κληρονομιάς των περιοχών αυτών, του σταθμού λεωφορείων και των στρατώνων τους. Στη Ρώμη υπάρχουν περίπου 67 κλειστά και εγκαταλελειμμένα κτίρια κινηματογράφου, καθώς και αρκετά εγκαταλελειμμένα νοσοκομεία. Εν ολίγοις, πρόκειται για την επαναχρησιμοποίηση όλων των χώρων που είναι κλειστοί και εγκαταλελειμμένοι σήμερα, δεδομένου ότι η κατάσταση αυτή αποτελεί πρόβλημα. Ας αναλογιστούμε το πρόβλημα αυτό σε συνδυασμό με άλλα ζητήματα, όπως η υποδοχή μεταναστών, οι φοιτητές που προέρχονται από άλλες χώρες ή περιοχές, αλλά και όλοι όσοι είναι προσωρινοί κάτοικοι της πόλης. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι μπορεί κανείς αποκλειστικά να παρέχει υπηρεσίες χωρίς να παράγει κέρδος. Τα υβριδικά αυτά μέρη, όπου ζουν διαφορετικοί άνθρωποι και ανταλλάζουν γνώσεις και δεξιότητες μεταξύ τους, θα μπορούσαν να εξισορροπηθούν και να στηριχθούν οικονομικά από τον τουρισμό. Μέρος αυτών των νέων διαπολιτισμικών διαμερισμάτων θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει ως κατάλυμα Air B&B. Θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ανθρώπους που ενδιαφέρονται να έχουν την εμπειρία να ξυπνήσουν και να πάρουν πρωινό με κάποιον με εντελώς διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο, για παράδειγμα έναν Αφρικανό, έναν Μουσουλμάνο ή ακόμη και με φοιτητές από το εξωτερικό.
Νομίζω ότι υπάρχουν αρκετοί τουρίστες οι οποίοι ενδεχομένως να προτιμούν να ζήσουν μια αυθεντική εμπειρία σε ένα πλαίσιο όπου ζουν διάφοροι άνθρωποι, αντί να διαμένουν σε κάποιο κατάλυμα B&B, σε ένα ξενοδοχείο ή σε κάποια φοιτητική εστία στο κέντρο της πόλης. Κατά τη γνώμη μου, αυτό θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει και με την καθιέρωση ενός τρόπου ανταμοιβής, παραχωρώντας ένα εισόδημα σε όσους προσφέρουν υπηρεσίες, δεδομένου ότι δεν μπορεί κανείς να ενοικιάσει ένα δωμάτιο σε έναν τουρίστα στην ίδια τιμή που θα το ενοικίαζε σε έναν μετανάστη. Αν ταξίδευα σε μια πόλη σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και ήξερα ότι εκεί θα μπορούσα να επισκεφτώ ένα ασυνήθιστο και ξεχωριστό μέρος, όπου θα μπορούσα να συναντήσω καλλιτέχνες, μετανάστες, φοιτητές, ηλικιωμένους και παιδιά, και ότι κάθε μέρα θα βίωνα απρόβλεπτα γεγονότα, ευχαρίστως θα πήγαινα να διαμείνω εκεί!
Πιστεύετε ότι τα ψηφιακά εργαλεία και οι δυνατότητες που αυτά προσφέρουν θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε αυτή τη διαδικασία, και αν ναι, με ποιο τρόπο;
Ναι, φυσικά. Δεν είμαι κατά της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας. Το σημαντικότερο όσον αφορά αυτά είναι ότι δεν πρέπει να προσπαθήσουν να αποκαλύψουν τα πάντα. Η πρόκληση στο όλο ζήτημα είναι πώς μπορούμε να αποφύγουμε να αναλώσουμε μια περιοχή, πώς να αποφευχθεί η υπερέκθεση του κοινού σε αυτήν ή η υπερβολική προβολή της, και μέσω της ψηφιακής χαρτογράφησης δυστυχώς αυτό συμβαίνει σε χρόνο μηδέν. Θα πρέπει κανείς να προσπαθήσει να δώσει μερικές ενδείξεις για κάποια περιοχή, χωρίς όμως να παρουσιάσει τα πάντα που την αφορούν, ώστε να παράγει στο κοινό την περιέργεια και την επιθυμία να την επισκεφθεί για να την εξερευνήσει από κοντά…
Παραγωγή επιθυμίας έναντι της παροχής πληροφοριών;
Αυτό ακριβώς εννοούσα. Η τεχνολογία δεν είναι κακή, αλλά αυτό βέβαια εξαρτάται και από το πώς τη χρησιμοποιούμε.
Μήπως θα θεωρούσατε μια παιχνιδοποιημένη εμπειρία, όπως για παράδειγμα ένα κυνήγι θησαυρού, ως μια καλή ιδέα;
Νια, θεωρώ πως θα μπορούσε να είναι. Στα πλαίσια του παιχνιδιού αυτού θα μπορούσατε ακόμα να δώσετε στους συμμετέχοντες το όνομα ή την ιδιότητα ενός ατόμου για να αναζητήσουν, όπως για παράδειγμα τον «γέρο» ή τον «ανόητο του χωριού», από το οποίο άτομο θα μπορούσαν να λάβουν το πρώτο στοιχείο για να ξεκινήσουν την αναζήτησή τους. Θα προσπαθούσα να εφαρμόσω το παιχνίδι αυτό δημιουργικά…
Με βάση την εμπειρία σας ως αρχιτέκτονας, ως ακαδημαϊκός, ως πειραματιστής και ερευνητής με την ομάδα Stalker/ Osservatorio Nomade, και έχοντας συγκεντρώσει τριάντα χρόνια εμπειρίας, θα μπορούσατε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα μιας περιοχής ή περιφερειακών τοποθεσιών στην πόλη τις οποίες αξίζει να επισκεφθεί και να συζητήσει κανείς;
Οπωσδήποτε το Πάνθεον! Κατά τη γνώμη μου, η Ανατολική Ρώμη είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος της πόλης, σε αυτό το τρίγωνο μεταξύ της Αππίας Οδού και της οδού Βία Πραινεστίνα, συμπεριλαμβανομένων των οδών Τουσκολάνα και Κασιλίνα.
Πρώτα απ’ όλα, η περιοχή αυτή συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών. Επιπλέον, παρατηρείται το φαινόμενο της αστικής υποχώρησης, το οποίο κάνει την πόλη να είναι γεμάτη κενά, αυτό που με ρωμαϊκό τρόπο θα λέγαμε “marane”. Υπήρχε, για παράδειγμα, το όλο έργο της περιοχής SDO, Eastern Directional System, μετά τον περιφερειακό δρόμο, η οποία σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί μία παρεμβαλλόμενη έκταση γεμάτη με πρόβατα, κοτόπουλα και αγελάδες, μετά το τέλος της οποίας η πόλη συνεχίζει να εκτείνεται.
Σε αυτή την περιοχή θα βρείτε το πιο άτυπο μέρος της πόλης. Σε αυτήν υπάρχει ένα εφήμερο είδος ζωής, ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί και διαφορετικοί άνθρωποι. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να πάρετε ένα λεωφορείο για να συναντήσετε όχι μόνο Ρωμαίους, αλλά και ανθρώπους από ολόκληρο τον κόσμο. Δεν θα μπορούσα να επιλέξω να αναφέρω μόνο ένα συγκεκριμένο μέρος, αλλά αν έπρεπε να επιλέξω ένα μόνο, θα σας σύστηνα να επισκεφθείτε το Πάρκο των Υδραγωγείων, λόγω του ότι αυτό εκτείνεται σε ολόκληρη την περιοχή. Θα πρότεινα να κάνει κανείς μια μεγάλη βόλτα κατά μήκος των υδραγωγείων, δεδομένου ότι διασταυρώνουν την πόλη σε διάφορα σημεία. Αυτό σας επιτρέπει επίσης να μελετήσετε διάφορους τύπους αστικών δομών, καθώς επίσης διάφορους τύπους κοινωνίας και κατοίκων.
Τι άλλο θα μπορούσα να σας πω; Νομίζω ότι οι περιοχές στις οποίες έχουν γίνει καταλήψεις κατοικιών σήμερα αποτελούν ενδιαφέροντα μέρη που μπορείτε να δείτε στη Ρώμη. Μπορώ να προτείνω τρία παραδείγματα τέτοιων κτιρίων, όπως το Porto Fluviale στην Ostiense, το Spin Time και το Metropolix, τα οποία βρίσκονται στην Prenestina, για την ακρίβεια. Αυτά όλα τα κτίρια αποτελούν μέρη που μπόρεσαν – αν και παράνομα – να οικοδομήσουν εναλλακτικές πρακτικές διαβίωσης στη Ρώμη. Πρόκειται για πραγματικά διαπολιτισμικά διαμερίσματα όπου Άραβες, Νοτιοαμερικανοί και οι Ευρωπαίοι συμβιώνουν αρμονικά με τις ιταλικές οικογένειες της περιοχής. Με άλλα λόγια, οι περιοχές αυτές είναι γεμάτες με στοιχεία τα οποία θεωρώ ότι θα χαρακτηρίζουν τη ζωή μας τα επόμενα χρόνια, και νομίζω ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν εκεί είναι πολύ πιο προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν το μέλλον από τα δικά μας παιδιά. Αν θέλετε να μάθετε προς τα πού βαδίζει η πόλη, αυτά είναι μερικά ενδιαφέροντα μέρη να εξετάσετε, ενώ επιπλέον αποτελούν περιοχές οι οποίες συνήθως είναι δεκτικές όσον αφορά την ανταλλαγή και την συναναστροφή με άλλους. Το Metropolix είναι ανοιχτό κάθε Σάββατο πρωί, το Spin Time είναι ανοιχτό σχεδόν όλες τις ημέρες, φιλοξενώντας διάφορες δραστηριότητες στο ισόγειό του, ενώ το Porto Fluviale είναι επίσης ανοικτό ορισμένες μέρες σε εβδομαδιαία βάση. Όλα αυτά αποτελούν μέρη τα οποία, αν και αναδύονται στα πλαίσια ενός εξαιρετικά σφοδρού πολιτικού ανταγωνισμού, τελικά είναι σε θέση να ανοιχθούν προς το κοινό και να εξερευνηθούν από την ευρύτερη πόλη. Μια επίσκεψη στον καταυλισμό των Ρομά είναι, θεωρώ, μια εμπειρία που αξίζει κανείς να βιώσει…
Εσύ με έφερες εκεί…
Η Ρώμη είναι μια πόλη η οποία έχει πολλές όψεις. Κάποιος θα μπορούσε επίσης να επισκεφθεί τα καζίνο στη Via Tiburtina, τα οποία απευθύνονται σε όποιον ενδιαφέρεται να ξοδέψει και να χάσει χρήματα, ή τους χώρους πορνείας. Υπάρχουν επιπλέον μερικά μέρη τα οποία συνδέονται με τον Ιταλό συγγραφέα, σκηνοθέτη και διανοητή Πασολίνι, για παράδειγμα μέρη στα οποία κινηματογραφήθηκαν οι ταινίες του “Mamma Roma” και “Accattone”, και τα οποία ίσως να νομίζετε ότι έχουν εξαφανιστεί, αλλά, αντ’ αυτού, έχουν μετακινηθεί λίγο παρακάτω.
Μερικά από αυτά τα μέρη εξακολουθούν να παραμένουν τα ίδια, όπως το πάρκο Idroscalo, για παράδειγμα, το οποίο παραμένει το ίδιο από τις 2 Νοεμβρίου 1975.
Ναι, το πάρκο Idroscalo ακόμη παραμένει το ίδιο. Οι καλύβες είναι ακόμα εκεί, πάντως, σε περίπτωση που κάποιος θέλει να το επισκεφθεί και να δει πώς ζουν εκεί σήμερα… Αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μήπως μπορούμε απλά να φέρουμε μια ομάδα τουριστών για να δουν τις καλύβες; Δεν είναι τόσο απλό… Ή μήπως γνωρίζει ο καθένας πώς να εισέλθει στον χώρο, πώς να σχετιστεί; Επιπλέον, το είδος των τουριστών που φέρνουμε πρέπει να είναι ίσως εκείνοι που αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν την κάμερά τους με την πρώτη ευκαιρία. Επομένως, σαφώς χρειάζεται να υπάρχουν προηγούμενες γνώσεις.
Πιστεύετε ότι είναι εφικτό να γίνει ένας υπεύθυνος πολεοδομικός σχεδιασμός;
Οι πολεοδόμοι πρέπει να είναι υπεύθυνοι! Το ελπίζω… Ωστόσο, ο κόσμος δεν φαίνεται να κινείται πλέον προς αυτή την κατεύθυνση. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός δεν επηρεάζει πλέον τις χρηματοπιστωτικές και οικονομικές ροές.
Θα σας δώσω ένα χαζό παράδειγμα που αφορά τον σχεδιασμό της κατασκευής ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου σε μια συγκεκριμένη γειτονιά, σε περιοχή όπου υπάρχουν κοινότητες οι οποίες ζουν εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, και οι οποίες για το λόγο αυτό καλό θα ήταν να προστατευθούν. Λοιπόν… Όταν επενδυθεί μια μεγάλη ποσότητα χρημάτων στην περιοχή και προσφερθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης (πίσω από αυτό να σημειωθεί ότι υπάρχει ολόκληρη ρητορική), και όταν τελικά ξεκινήσει η ροή χρηματικών ποσών μερικών δισεκατομμυρίων ή εκατοντάδων εκατομμυρίων σε μια περιοχή, δεν υπάρχει κανένας δήμαρχος και κανένας διοικητικός υπάλληλος που να μπορεί να αντισταθεί σε αυτό, ακόμη και αν κανένας πολεοδόμος δεν είχε προβλέψει την ανέγερση του εμπορικού κέντρου, κι ακόμη κι αν σίγουρα δεν συμπεριλαμβάνεται στο πολεοδομικό σχέδιο.
Εν ολίγοις, αυτές οι εξελίξεις είναι ικανές να διαταράξουν έναν αστικό ιστό, μια πόλη, μια κοινότητα. Σε τι χρησιμεύουν λοιπόν οι πολεοδόμοι, σε αυτόν τον κόσμο στον οποίο τα πάντα αποφασίζονται από τις εταιρείες. Αυτό δεν το γνωρίζω… Είναι μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση. Ο πολεοδόμος πρέπει να επικεντρωθεί πρώτα στα εναπομείναντα μέρη ή να αντιμετωπίσει και να αντισταθεί σε αυτό το άλλο είδος αστισμού, το οποίο αποτελεί απόρροια του νεοφιλελευθερισμού.
Η υπεύθυνη πολεοδομία σήμερα χαρακτηρίζεται από στοιχεία όπως η αντίσταση και η εφευρετικότητα, όπως επίσης και από τη δημιουργικότητα όσον αφορά άλλες ενέργειες που μπορούν να υλοποιηθούν στην πόλη, παρ’ όλα αυτά.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ.