Το πιο πάνω, αμφιλεγόμενο σύνθημα, που εμφανίστηκε σε γκράφιτι στους τοίχους της κατακλυσμένης από τουρίστες Βαρκελώνης το 2018, έστειλε ένα σαφές μήνυμα από τους ντόπιους κατοίκους της πόλης προς το σμήνος των επισκεπτών που ταξιδεύουν σε αυτή κάθε χρόνο – πάρτε τα τουριστικά σας δολάρια αλλού! Αυτό που βρίσκεται στο επίκεντρο ενός τέτοιου εχθρικού μηνύματος είναι η αντίδραση των πολιτών στην πανδημία του υπερτουρισμού, που ορίζεται ως μια ακραία συγκέντρωση επισκεπτών σε ένα μέρος που μπορεί να οδηγήσει στην υποβάθμιση και την απώλεια της ελκυστικότητάς του. Αυτό το φαινόμενο σταμάτησε το 2020, λόγω μιας πανδημίας ακόμη μεγαλύτερων διαστάσεων, του COVID-19.
Παρά τις καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις των εθνικών απαγορεύσεων κυκλοφορίας και των ακυρωμένων ταξιδιωτικών σχεδίων, η ανάπαυλα από τον μαζικό τουρισμό στους ευρωπαϊκούς τουριστικούς κόμβους κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης έθεσε υπό αμφισβήτηση τον τρόπο διεξαγωγής των τουριστικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο των προσπαθειών για επιστροφή στην κανονικότητα, αναδύονται νέες πρωτοβουλίες που καταδεικνύουν τη σημασία για πιο βιώσιμες λύσεις για τις τοπικές κοινότητες, οι οποίες δεν πρέπει πλέον να παραγκωνίζουν τις ανησυχίες γύρω από την κερδοσκοπία.
Μια τέτοια πρωτοβουλία είναι το χρηματοδοτούμενο έργο από το Erasmus+, DiOtherCity, το οποίο στοχεύει στην παροχή εναλλακτικών λύσεων στους επαγγελματίες του τουρισμού και των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών (ΠΔΒ) όταν διαμορφώνουν ξεναγήσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες για πόλεις. Το έργο προτείνει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε ενήλικα άτομα και που στοχεύει στην αντιμετώπιση όχι μόνο της ανάπτυξης πιο βιώσιμων και αποδεκτών από την κοινότητα τουριστικών/πολιτιστικών εμπειριών, αλλά και που επικεντρώνεται επίσης στην καλλιέργεια των σκληρών και μαλακών δεξιοτήτων (hard, soft skills), καθώς πολλοί επαγγελματίες του τουρισμού και των ΠΔΒ έχουν απολυθεί ή έχουν βρεθεί ανειδίκευτοι μετά την πανδημική κρίση του COVID-19, αδυνατώντας να ανταπεξέλθουν στην μεταβαλλόμενη πραγματικότητα που αυτή επέφερε.
Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος, το έργο δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη των ακόλουθων δεξιοτήτων για τους επαγγελματίες του τουρισμού και των ΠΔΒ:
- πώς να πραγματοποιούν έρευνα σχετικά με την ιστορία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αξιοθέατων πολιτιστικής κληρονομιάς και των γειτονιών που τα φιλοξενούν, προκειμένου να μεταμορφώνουν τις καινοτόμες τους ιδέες σε απτές και χειροπιαστές πρωτοβουλίες που μπορούν να προσελκύσουν το κοινό-στόχο
- πώς να εφαρμόζουν τεχνικές αφήγησης για την επιμέλεια ενός πιο συναρπαστικού περιεχομένου για τους επισκέπτες και τους καταναλωτές (με έμφαση στις μεθόδους παιχνιδοποίησης και σε οδηγίες όσον αφορά την προώθηση (μάρκετινγκ) των ξεναγήσεων/ δραστηριοτήτων στην αγορά)
- πώς να ενισχύουν τις επιχειρηματικές τους ικανότητες, ώστε να δημιουργούν πιο υπεύθυνες επιχειρηματικές ευκαιρίες σε σχέση με τις τουριστικές και πολιτιστικές υπηρεσίες/προϊόντα που προσφέρουν (με επιπλέον συμβουλές για το πώς μπορείτε να συνεργαστείτε με τοπικές επιχειρήσεις για την επίλυση κοινών προκλήσεων στην κοινότητα)
Εκτός από τις δεξιότητες που αναφέρθηκαν παραπάνω, το έργο δίνει επίσης προτεραιότητα στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας (και των κοινωνικών μέσων) για τη δημιουργία πιο καθηλωτικών και διαδραστικών εμπειριών για τους επισκέπτες και τους καταναλωτές κατά την εξερεύνηση των πόλεων. Η σχετική ενημέρωση του 2019 που ανατέθηκε στην υπηρεσία έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τίτλο «Απασχόληση στον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα», εντόπισε ενήλικες εργαζομένους στους ΠΔΒ που απειλούνται από συνθήκες επισφαλούς απασχόλησης, λόγω της έλλειψης επιχειρηματικών και ψηφιακών δεξιοτήτων. Έτσι λοιπόν, μέσω του εκπαιδευτικού μας προγράμματος για τη δημιουργία εναλλακτικών αστικών περιηγήσεων και πολιτιστικών εμπειριών, ενσωματώνουμε ψηφιακά εργαλεία, όπως η Τεχνολογία Επαυξημένης Πραγματικότητας, οι κωδικοί QR, τα συστήματα εντοπισμού γεωγραφικής θέσης και άλλα, με στόχο την αντιμετώπιση αυτού του διαδεδομένου ζητήματος, την αναζωπύρωση της φαντασίας και την αναζωογόνηση του τουριστικού και πολιτιστικού τομέα.
Η φωτογραφία λήφθηκε από το freepik.com (διεύθυνση: https://www.freepik.com/photos/people)
Επιπλέον, αυτό που κάνει πραγματικά αυτό το έργο και τις πρωτοβουλίες που προτείνει να ξεχωρίζουν από τις τυπικές τουριστικές και πολιτιστικές δραστηριότητες (οι οποίες ευνοούν τον μαζικό τουρισμό και την μαζική παραγωγή) είναι η σημασία που μετατοπίζει από τα «hotspots» στους πιο «κρυμμένους θησαυρούς» μιας πόλης. Αυτοί λοιπόν οι κρυμμένοι θησαυροί μπορούν να εξυπηρετήσουν ως πιο εναλλακτικοί χώροι, καθώς βρίσκονται μακριά από τα τουριστικά και πολιτιστικά κέντρα, προς τις αστικές περιφέρειες. Η ανακατεύθυνση των τουριστικών ροών μακριά από τους «κορεσμένους» τουριστικούς/πολιτιστικούς κόμβους προς τις αστικές περιφέρειες μπορεί να ικανοποιήσει τις πιεστικές απαιτήσεις για πιο βιώσιμες πρακτικές. Ωστόσο, η ανάγκη για πιο ελκυστικές αστικές περιφέρειες εκτείνεται πέρα από το στόχο για προσέλκυση ξένων που αναζητούν πιο αυθεντικές «βιωματικές εμπειρίες», καθώς απευθύνεται επίσης στο περίεργο τοπικό κοινό που αισθάνεται αποξενωμένο από τις αδιάφορες και απρόσωπες πρωτοβουλίες που προσφέρει ο μαζικός τουρισμός.
Το τελικό αποτέλεσμα που επιδιώκουμε μέσω του έργου DiOtherCity είναι να καταδείξουμε πώς η δημιουργία εναλλακτικών αφηγήσεων γύρω από την πολιτιστική κληρονομιά σε συνδυασμό με τη δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου μπορεί να εμπνεύσει αμοιβαίως επωφελείς λύσεις τόσο για τον τουρισμό όσο και για τους επαγγελματίες των ΠΔΒ και τις τοπικές κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Ανεξάρτητα από το αν η πόλη σας αντιμετωπίζει θέματα υπερτουρισμού ή θα μπορούσε να επωφεληθεί από νέες μορφές τουρισμού, η υιοθέτηση εναλλακτικών πρακτικών και η διέξοδος από την πεπατημένη γραμμή μπορεί απλά να σας οδηγήσει στο δρόμο προς την επιτυχία.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο #DiOtherCity, μείνετε συντονισμένοι για σχετικές ενημερώσεις στην ιστοσελίδα του έργου, η οποία θα είναι σύντομα κοντά σας!
Αναφορές:
Pasikowska-Schnass, M. (2019) Employment in the cultural and creative sectors. Briefing. European Parliamentary Research Service, p. 12. Available here.